Người thợ cạo
William Saroyan
Vĩnh Hiền dịch
Cả thế giới muốn tôi làm một chầu hớt
tóc. Cái đầu tôi thì quá bự cho thế giới. Quá nhiều tóc đen, thế giới nói thế.
Mọi người đều nói, khi nào thì mày định đi làm một chầu hớt tóc vậy hả nhóc
kia?
Do thế, cuối cùng tôi đi đến một bác thợ
cạo người gốc Armenia ở phố Mariposa tên Aram, vốn là một nông dân chính nòi
hay có thể là một thợ rèn, hay có thể là một triết gia. Tôi chả biết. Tôi chỉ
biết rằng bác có một cửa tiệm nhỏ ở phố Mariposa và trải qua hầu hết thời giờ của
bác để đọc báo chí tiếng Armenia, quấn thuốc lá, hút chúng, và ngắm nhìn thiên
hạ đi qua. Tôi không bao giờ thấy bác làm một chầu hớt tóc hay cạo râu cho một
người nào, dù vậy tôi cho rằng có một hay hai người vì nhầm lẫn đã bước vào trong
cửa tiệm của bác.
Tôi đến cửa tiệm của Aram ở phố Mariposa
và đánh thức bác dậy. Bác đang ngồi ở một cái bàn nhỏ với một cuốn sách tiếng
Armenia mở ra trước mặt, vừa ngủ.
Tôi nói bằng tiếng Armenia, Bác sẽ hớt
tóc cho tôi chứ? Tôi có hai mươi lăm xu.
A, bác nói, ta hân hạnh gặp cháu. Cháu
tên gì? Hãy ngồi xuống. Trước tiên ta sẽ làm cà phê. A, té ra cháu có một cái đầu
tuyệt hảo.
Mọi người muốn tôi đi làm một chầu hớt
tóc, tôi nói. Bác có thể làm được chứ? Bác có thể cắt trụi nó đi, để trong một
thời gian dài lâu, họ sẽ không nói năng gì về nó nữa.
Cà phê, bác thợ cạo nói. Trước tiên
chúng ta hãy nhấm nháp chút đỉnh cà phê cái đã.
Bác mang đến cho tôi một tách cà phê, và
tôi ngạc nhiên không biết nó ra làm sao, vì tôi chưa từng được uống cà phê trước
khi gặp bác, có lẽ là người thú vị nhất trong toàn thành phố. Tôi biết bác là một
con người phi thường từ cái lối bác thức dậy khi tôi đi vào cửa tiệm, từ cái lối
bác nói chuyện, và đi, và làm điệu bộ. Bác vào khoảng năm mươi và tôi thì mười
một. Bác chẳng cao hơn tôi là bao và chẳng nặng hơn, nhưng khuôn mặt bác là
khuôn mặt của một con người đã liễu ngộ, kẻ hiểu biết, người thông thái, và dù
rằng yêu đương mà không phải là không hảo tâm.
Khi bác mở mắt ra, cái nhìn của bác dường
như nói, Thế giới à? Ta biết tất cả về thế giới. Sự xấu xa và biến lận, sự thù
ghét và sợ hãi, sự thối tha và đồi trụy. Mặc dù thế, ta yêu tất cả nó.
Tôi nhấc cái tách lên và hớp cái thứ cà
phê đen nóng. Nếm hương vị của nó thì tuyệt hơn bất cứ thứ gì mà tôi đã từng nếm
trước đây.
Ngồi xuống, bác nói bằng tiếng Arrmenia.
Ngồi xuống, ngồi xuống. Chúng ta không có việc gì để làm. Chúng ta không có nơi
nào để đi. Tóc cháu sẽ không có mọc trong một giờ đâu mà!
Tôi ngồi xuống và cười bằng giọng
Armenia, và bác bắt đầu kể cho tôi về thế giới.
Bác kể cho tôi về ông chú Misak của bác,
cái kẻ sinh ra ở Moush. Chúng tôi uống cà phê và sau đó tôi ngồi vào trong ghế
dựa và bác bắt đầu hớt tóc tôi. Bác cho tôi cái đầu hớt tóc tồi nhất mà tôi
chưa từng có được, tồi hơn nhiều những đầu tóc mà tôi đã được hớt ở trường dạy
hớt tóc bên đường tàu, miễn phí, nhưng bác đã kể cho tôi nghe về ông chú Misak
khốn khổ của bác và con cọp gánh xiếc.
Bác nói với tôi, ông chú Misak khốn khổ
của ta sinh ở Moush một thời gian lâu lắc trước đây và ông là một chàng trai hết
sức hung hãn, mặc dù ông không phải là một tay đạo tặc. Ông dữ tợn với những kẻ
cho rằng họ mạnh mẽ và ông có thể đấu vật với bất cứ chàng trai nào trong toàn
thành phố, và nếu cần, cha họ và mẹ họ đồng thời. Ông nội và ông ngoại và bà nội
bà ngoại họ nữa, bác nói.
Do đó mọi người nói với ông chú Misak khốn
khổ của ta, Misak, mày mạnh đấy, tại sao mày không trở thành một tay đô vật và
kiếm ra tiền? Dó đó Misak trở thành một tay đô vật. Ông bẻ xương của mười tám lực
sĩ trước khi ông hai mươi tuổi.
Tất cả những gì ông làm với tiền bạc của
mình là ăn và uống và cho tụi trẻ nhỏ số còn lại. Ông không cần tiền.
A, bác nói, việc đó đã lâu rồi. Bây giờ
mọi người đều cần tiền. Họ bảo ông rằng một ngày kia ông sẽ hối tiếc, và dĩ
nhiên là họ đúng. Họ bảo ông rằng ông hãy quan tâm đến tiền bạc của mình vì một
ngày kia ông không còn mạnh mẽ nữa và ông sẽ không có khả năng đấu vật, ông sẽ
không có tiền. Và cái ngày ấy đến. Ông chú Misak khốn khổ của ta đã bốn mươi tuổi,
và không còn mạnh mẽ nữa, và ông không có tiền. Họ cười nhạo ông và ông bỏ đi.
Ông đi đến Constantinople. Sau đó ông đi đến Viên.
Viên? Tôi nói, ông chú Misak của bác đi
đến Viên à?
Phải, dĩ nhiên, bác thợ cạo nói. Ông chú
Misak khốn khổ của ta đi đến nhiều nơi trên thế giới. Ở Viên, bác nói, ông chú
khốn khổ của ta không thể tìm ra việc làm, và ông gần chết đói, nhưng liệu ông
có ăn cắp cái gì nhiều nhặn như một ổ bánh mì chăng? Không, ông không ăn cắp
cái gì cả. Sau đó ông đi đến Berlin. Ở đó ông chú khốn khổ của ta cũng gần chết
đói.
Bác đang hớt tóc tôi, trái và phải. Tôi
có thể thấy tóc đen trên nền nhà và cảm thấy đầu tôi đang trở nên càng lúc càng
lạnh trần lạnh trụi. Và càng lúc càng nho tí nhỏã ti. A, Berlin, bác nói. Đường
phố và đường phố, và nhà và nhà, và người ta và người ta, nhưng không có một
cánh cửa nào cho ông chú Misak khốn khổ của ta, không một căn phòng, không một
cái bàn, không một người bạn.
A, Chúa ơi, tôi cầu nguyện, ấy là sự cô
độc của con người trong thế giới. Sự cô độc gớm ghê kia của cuộc sống.
Và, bác thợ cạo nói, như thế ở Paris,
như thế ở London, như thế ở New York, như thế ở Nam Mỹ, cứ như thế ở mọi nơi,
phố và phố, nhà và nhà, cửa và cửa, nhưng không có chốn nào cho ông chú Misak
khốn khổ của ta.
A, Chúa ơi, tôi cầu nguyện, hãy che chở
cho cụ ấy. Cha trên thiên đàng ơi, hãy che chở cho cụ ấy.
Tại Trung Quốc, bác thợ cạo nói, ông chú
Misak khốn khổ của ta gặp một người Ả Rập vốn là một anh hề trong một gánh xiếc
Pháp. Anh hề người Ả Rập và ông chú Misak khốn khổ của ta nói chuyện với nhau bằng
tiếng Thổ Nhĩ Kỳ. Anh hề nói, huynh à, huynh có phải là một kẻ yêu thương con
người và thú vật không vậy? Và ông chú Misak khốn khổ của ta nói, huynh à, tôi
yêu thương con người và thú vật và cá và chim và đá và lửa và nước và mọi thứ
thấy được và không thấy được. Và anh hề Ả Rập nói, huynh à, huynh có thể yêu đến
cả một con cọp không, một con cọp rừng già dữ tợn? Và ông chú Misak khốn khổ của
ta nói, huynh à, tình yêu của tôi đối với những con dã thú rừng già hung dữ thì
vô hạn. A, ông chú Misak khốn khổ của ta là một con người bất hạnh.
A, Chúa ơi, tôi nói.
Anh hề Ả Rập rất lấy làm vui lòng khi
nghe nói đến tình yêu của ông chú ta đối với những con dã thú của rừng già, vì
bác ta cũng là một con người rất dũng cảm. Huynh à, bác ta nói với ông chú của
ta, huynh có thể yêu một con cọp đủ để đặt cái đầu của huynh vào trong cái miệng
đang há ra của nó không?
Hãy che chở cho ông ấy, Chúa ơi, tôi cầu
nguyện.
Và, Aram, bác thợ cạo nói, ông chú Misak
khốn khổ của ta nói, huynh à, tôi có thể. Và anh hề Ả Rập nói, huynh muốn gia
nhập gánh xiếc không? Ngày hôm qua con cọp đã vô ý đóng cái mõm của nó lại
quanh cái đầu của Simon Perigord khốn khổ, và gánh xiếc chẳng còn có người nào
với tình yêu vĩ đại như thế đối với các sinh vật của Thượng Đế vô biên. Ông chú
Misak khốn khổ của ta đã mệt mỏi về thế giới, và ông nói, huynh à, tôi sẽ gia
nhập vào gánh xiếc và đặt cái đầu của tôi vào cái mồm đang há ra của con cọp thần
của Thượng Đế mỗi ngày một chục lần. Điều đó không cần thiết, anh hề Ả Rập nói.
Một ngày hai lần là sẽ đủ. Do đó ông chú Misak khốn khổ của ta đã gia nhập gánh
xiếc Pháp ở Trung Quốc và bắt đầu đặt cái đầu ông vào trong cái mồm đang há ra
của con cọp.
Gánh xiếc, bác thợ cạo nói, du hành từ
Trung Quốc đến Ấn Độ, từ Ấn Độ đến Afghanistan, từ Afghanistan đến Persia, và ở
đó, ở xứ Persia, việc đã xảy ra. Con cọp và ông chú Misak khốn khổ của ta trở
nên những người bạn rất tốt. Tại Teheran, trong cái thành phố cổ xưa ấy, con cọp
lại trở nên man rợ. Đó là một ngày rất nóng nực, và mọi người cảm thấy lười biếng.
Con cọp càng lúc càng trở nên lười nhác và chạy quanh quẩn suốt ngày. Ông chú
Misak khốn khổ của ta đặt cái đầu của ông vào trong cái mồm đang há ra của con
cọp, tại Teheran, và ông sắp sửa lấy đầu ông ra khỏi mồm con cọp thì con cọp, đầy
sự xuẩn ngốc của các sự vật đang sống ở trần gian, sập hai hàm răng nó lại.
Tôi ra khỏi ghế và nhìn thấy một người lạ
trong gương. Chính tôi. Tôi sợ hãi và tất cả tóc tai của tôi đều ráo sạch. Tôi
trả bác Aram thợ cạo hai mươi lăm xu và trở về nhà. Mọi người cười nhạo tôi.
Krikor anh tôi nói anh chưa hề nhìn thấy một cái đầu tóc được hớt một cách ngu
xuẩn như thế bao giờ.
Dù sao, việc ấy cũng hoàn toàn đúng.
Trong hàng tuần lễ, tất cả những gì mà
tôi có thể nghĩ đến là về ông chú Misak khốn khổ của bác thợ cạo, kẻ đã bị con
cọp gánh xiếc cắn đứt đầu, và tôi trông đợi đến cái ngày mà tôi lại sẽ cần đến
một chầu hớt tóc, do thế tôi có thể đi đến cửa tiệm của Aram và lắng nghe câu
chuyện của bác về con người trên thế gian, mất mát và cô độc và luôn luôn bị hiểm
nghèo, câu chuyện buồn về chú Misak khốn khổ của bác. Câu chuyện buồn của mọi
con người hiện sống.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét
namkts57@gmail.com