Dưới bóng hoàng lan
Thạch Lam
Thanh
lách cánh cửa gỗ để khép, nhẹ nhàng bước vào. Chàng thấy mát hẳn cả người, trên
con đường gạch Bát Tràng rêu phủ, những vòng ánh sáng lọt qua vòm cây xuống nhảy
múa theo chiều gió. Một mùi lá tươi non phảng phất trong không khí. Thanh rút
khăn lau mồ hôi trên trán bên ngoài trời nắng gắt rồi thong thả đi bên bức tường
hoa thấp chạy thẳng đến đầu nhà. Yên tĩnh quá, không một tiếng động nhỏ trong
căn vườn, tựa như bao nhiêu sự ồn ào ở ngoài kia đều ngừng lại trên bực cửa.
Thanh
bước lên thềm, đặt va li trên chiếc trường kỷ, rồi ngó đầu nhìn vào trong nhà,
bóng tối dịu và man mát loáng qua những màu sắc rực rỡ chàng đem ở ngoài trời
vào, Thanh chưa nhìn thấy rõ gì cả, một lát, quen bóng tối, chàng mới nhận thấy
cảnh tượng gian nhà cũ không có gì thay đổi, cũng y nguyên như chàng đi xưa. Sự
yên lặng trầm tĩnh đến nổi Thanh trở nên nghẹn họng, mãi chàng mới cất được tiếng
lên gọi khẽ:
-
Bà ơi!
Một
cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn, Thanh định thần nhìn rõ:
con mèo của bà chàng, con mèo già vẫn chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật
nép chân vào mình khẽ phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên
nhìn người. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo:
-
Bà mày đâu?
Thanh
bước xuống dưới giàn thiên lý. Có tiếng người đi, rồi bà chàng, mái tóc bạc
phơ, chống gậy trúc, ở ngoài vườn vào. Thanh cảm động và mừng rỡ, chạy lại gần.
-
Cháu đã về đấy ư?
Bà cụ thôi nhai trầu, đôi mắt hiền từ dưới
làn tóc trắng đưa lên nhìn cháu, âu yếm và mến thương.
-
Đi vào trong nhà không nắng cháu.
Thanh
đi bên bà, người thẳng, mạnh, cạnh bà cụ gầy còng. Tuy vậy, chàng cảm thấy
chính bà che chở cho chàng, cũng như những ngày chàng còn nhỏ.
-
Nhà không có ai ư bà?
-
Vẫn có thằng Nhân, hôm nay nó đi đong thóc bên kia xóm. Dễ chốc nó về. Con đã
ăn cơm chưa?
-
Dạ chưa. Con ở tàu về đây ngay. Nhưng con không thấy đói.
Bà
nhìn cháu, giục:
-
Con rửa mặt đi, rồi đi nghĩ không mệt. Trời nắng thế này mà con không đi xe ư?
Thanh
cười:
-
Có một tý đường đất, cần gì phải xe. Con đi bộ hàng ngày cũng được.
Nhưng
Thanh cũng vẫn theo lời bà. Chàng đến bể múc nước vào thau rửa mặt. Nước mát rượi
và Thanh cúi nhìn bóng chàng lay động trong lòng bể với những mảnh trời xanh
tan tác.
Tất
cả những ngày thuở nhỏ trở lại với chàng. Thanh vắng nhà đã gần hai năm nay, vậy
mà chàng có cảm giác như vẫn ở nhà tự bao giờ.
Phong
cảnh vẫn y nguyên, gian nhà vẫn tịch mịch và bà chàng vẫn tóc bạc phơ và hiền từ.
Trên
trường kỷ, ngọn đèn con va cái điếu cũ kỹ. Con mèo già tròn mình nằm bên cạnh,
mắt lim dim trong sự bình yên và nhàn nhã. Thanh trông thấy cảnh ấy đã nhiều lần.
Lần nào trở về với bà chàng, Thanh cũng thấy bình yên và thong thả như thế. Căn
nhà với thửa vườn này đối với chàng như một nơi mát mẻ và hiền lành, ở đấy bà
chàng lúc nào cũng sẵn sàng chờ đợi để mến yêu chàng.
-
Ấy bà làm gì thế? Bà để mặc cháu...
Bà
cụ vẫn không thôi phẩy chiếc phất trần lên đầu giường:
-
Đã lâu không có ai nằm nên bụi bám đầy khắp cả.
Thanh
phải để mặc cho bà sửa chiếu và xếp lại gối. Chàng thấy mình bé quá.
-
Cháu đi nghỉ chẳng mệt. Để bà hái mấy lá rau nấu canh ăn cho mát.
Bà
cụ đi ra, Thanh bỗng thấy mệt mỏi. Chàng lặng nằm xuống giường, duỗi chân tay,
khoan khoái. Ngoài khung cửa sổ, trời xanh ngắt ánh sáng, lá cây rung động dưới
làn gió nhẹ. Một thân cây vút cao lên trước mặt. Cùng một lúc chàng lẩm bẩm:
"cây hoàng lan!" mùi hương thơm thoang thoảng đưa vào, Thanh nhắm mắt
ngửi hương thơm và nhớ đến cái cây ấy chàng thường hay chơi dưới gốc nhặt hoa.
Đã từ lâu lắm, ngày mới có căn nhà này, ngày cha mẹ chàng hãy còn. Rồi đến ngày
một bà một cháu quấn quýt nhau. Thanh ra tỉnh làm rồi đi về hàng năm, các ngày
nghỉ. Bây giờ cây đã lớn.
Thanh
thấy tâm hồn nhẹ nhõm tươi mát như vừa tắm ở suối. Chàng tắm trong cái không
khí tươi mát này. Những ngày bận rộn ở tỉnh giờ xa quá. Khu vườn với các cây
quen đã nhận biết chàng rồi.
Nghe
tiếng bà đi vào, Thanh nằm yên giả vờ ngủ. Bà lại gần săn sóc buông màn, nhìn
cháu và xua đuổi muỗi. Gió quạt đưa nhẹ trên mái tóc chàng. Thanh vẫn nằm yên,
nhắm mắt nhưng biết bà ở bên mình. Chàng không dám động đậy, yên lặng chờ cho
bà lại đi ra. Bà xuống bếp làm cơm hẳn. Tiếng dép nhỏ dần.
Chàng
cảm động gần ứa nước mắt. Bà yêu thương cháu quá, giờ chỉ có mình cháu, với
mình bà. Mà bà làm bếp có một mình thôi ư?. Không, hình như có tiếng người khác
nữa, tiếng trong và mau hơn. Thanh lắng nghe: một tiếng cười sẽ đưa lên. Tiếng
ai? Nghe quen quá mà Thanh không nhớ được.
Chàng
lẳng lặng ngồi dậy tỳ trên cửa sổ, cúi mình nhìn ra phía ao. Bóng cây hoàng lan
lay động cả một vùng. Chàng chợt nhớ, chạy vùng xuống nhà ngang, gọi vui vẻ:
-
Cô Nga...
Người
thiếu nữ đương nhặt rau nghe tiếng gọi vội ngửng đầu: một nụ cười, đôi mắt
trong sáng lên, rồi tiếng nhẹ nhàng:
-
Anh Thanh! Anh đã về đấy à?
Thanh
đứng tựa bên cột, chưa trả lời. Chàng nhìn cô thiếu nữ xinh xắn trong tà áo trắng,
mái tóc đen lánh buông trên cổ nhỏ, bên cạnh mái tóc bạc trắng của bà chàng. Cô
Nga, cô bé hàng xóm vẫn sang chơi với chàng trong vườn, và mỗi lần về, chàng lại
gặp ở nhà như một người thân mật.
Một
lát cô Nga nói:
-
Anh Thanh độ này khác hẳn trước. Anh chóng nhớn quá.
-
Tôi vẫn thế đấy chứ.
Bà
cụ cúi trên rổ rau, không nhìn cháu, đáp:
-
Cô trông em có phải gầy đi không? Không bằng độ còn ở nhà.
Nga
ngửng nhìn Thanh, cười:
-
Đấy em nói có sai đâu. Anh trông lại đen đi nữa.
Lá
rau tươi xanh ngắt bên bàn tay trắng hồng nhỏ nhắn. Thanh cũng ngồi ghé xuống.
Thế là lại như lúc còn ở nhà, ngày ngày chàng cũng vẫn với Nga xuống bếp xem bà
làm cơm. Câu chuyện vẫn vui và vẫn đậm, có lúc chàng lầm tưởng Nga chính là em
ruột của mình.
Lúc
Nhân bưng cơm đặt lên bàn, bà cụ bảo cô thiếu nữ:
-
Ở đây ăn cơm một thể, cháu ạ.
Thanh
nhìn lên:
-
Ăn cho vui, cô Nga.
-
Xin phép cụ và anh thôi, em vừa mới ăn cơm xong ở nhà. Em đứng đây cũng được chứ
gì.
Thanh
ra vẻ không bằng lòng:
-
Không, cô phải ngồi ăn cơ. Cô làm khách mãi.
Nga
sợ, vén áo ngồi bên bà cụ, nhưng nàng chỉ ăn nhỏ nhẻ, cầm chừng, và buông đũa
luôn để xới cơm cho Thanh. Bữa cơm vui quá, Thanh ăn rất ngon miệng, lòng thư
thái và vui sướng. Thỉnh thoảng chàng nhìn đôi môi thắm của Nga, hai má hồng.
Và nụ cười tươi nở, nàng nhìn lại Thanh, một chút thôi, nhưng biết bao âu yếm.
Ngoài
vườn, trời vẫn nắng. Giàn thiên lý pha xanh một bên tà áo trắng của Nga. Những
búp hoa lý non và thơm rủ liền trong giàn, lẫn vào đám lá. Gạch mát và phủ rêu
khiến Thanh nhớ lại hai bàn chân xinh xắn của Nga, ngày nào, đi trên đó. Hai
bàn chân nhỏ, lấm tấm cát, để dấu tự ngoài ao trở về... Chàng đột nhiên mỉm cười,
rồi nói:
-
Cô Nga có còn hay đi nhặt hoàng lan rơi nữa không?
Nga
cũng cười hơi thẹn:
-
Vẫn nhặt đấy. Nhưng không có ai tranh nữa.
Nàng
nhìn Thanh, mắt như tụ lại những hình ảnh tự bao giờ, và sẽ vuốt mấy sợi tóc
mai ra một bên. Thanh thấy quả tim đập nhẹ nhàng.
Bà
cụ thì mãi nhìn cháu. Bác Nhân khoanh tay đứng dựa bên cột nghe, bác cũng vui mừng
vì thấy cậu về, vẫn mạnh khỏe và xinh trai như ngày trước. Còn cô Nga vẫn tươi
đẹp và vui vẻ như thế. Có cô nhà cũng đỡ vắng, và bà cậu cũng đỡ buồn, hàng
ngày cô chạy sang chơi giúp đỡ bà cụ giã cối trầu và nói chuyện đến người đi vắng
ở trên tỉnh đã lâu không về thăm nhà.
Bữa
ăn xong, Thanh với Nga đã trở lại thân mật như khi còn nhỏ. Thanh dắt nàng đi
xem vườn, cây hoàng lan cao vút, cành lá rủ xuống như chào đón hai người. Có
lúc gần nhau, Thanh thấy mái tóc Nga thoang thoảng thơm như có giắt hoàng lan.
Nhưng hoa lan chưa rụng, vẫn còn tươi xanh ở trên cành. Nga bảo Thanh:
-
Những ngày em đến đây hái hoa, em nhớ anh quá.
Thanh
chẳng biết nói gì, chàng vít một cành lan xuống giữ ở trong tay để Nga tìm hoa,
rồi nhẹ nhàng buông ra cho cành lại cong lên. Nắng soi vào vai hai người, nhưng
dưới chân đất vẫn mát như xưa.
-
Bao giờ anh lên tỉnh?
-
Ngày mai thôi. Kỳ này được nghỉ ít. Nhưng mai sau, tôi sẽ về ở đây lâu hơn.
Lòng
Thanh dịu lại. Nga đến bên bể múc nước rửa hoa, rồi xếp bày trên quả trầu. Bà cụ
nhìn cô, âu yếm:
-
Hoa hãy còn non lắm, sao hái sớm thế, con?
Nga
thưa:
-
Anh con hái đấy ạ! Và nàng nhìn Thanh mỉm cười.
Đêm
ấy, một bà, một cháu với một cô láng giềng chuyện trò dưới bóng đèn mãi tới
khuya, khi trăng lên. Qua vườn, Thanh tiễn Nga ra đến cổng, đi qua hai bên bờ
lá đã ướt sương. Mùi hoàng lan thoang thoảng bay trong gió mát. Không lưỡng lự,
Thanh cầm lấy tay Nga, để yên trong tay mình. Nga cũng đứng yên lặng. Lâu lâu,
Nga rút tay sẽ nói:
-
Thôi, em về.
Thanh
đi trở vào rất thong thả. Có cái gì dịu ngọt chăng tơ ở đâu đây, khiến chàng
vương mãi. Chàng đến trường kỷ ngồi ở bên đèn.
Sáng
hôm sau, Thanh đã phải lên tỉnh. Chiếc va li chàng nặng những thức quà bà chàng
đã ban cho. Thanh cầm mũ đứng nghe bà khuyên bảo ân cần của bà già dưới giàn
hoa lý. Chàng vẫn bé quá và lại đi xa.
Tới
cổng, Thanh còn đứng lại nhìn cây hoàng lan và các cây khác trong vườn. Bác
Nhân nhanh nhẩu cầm đỡ va li cho chàng. Thanh dặn khẽ:
-
Bảo tôi có lời chào cô Nga nhé.
Rồi
chàng bước ra đi, nửa buồn mà lại nửa vui, Thanh nghĩ đến căn nhà như một nơi
mát mẻ và sung sướng để chàng thường về nghĩ sau việc làm. Và Thanh biết rằng
Nga sẽ vẫn đợi chàng, vẫn nhớ mong chàng như ngày trước. Mỗi mùa, cô lại giắt
hoàng lan trong mái tóc để tưởng nhớ mùi hương.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét
namkts57@gmail.com